گرين ڪوآپريٽو انيشئيٽو پراجيڪٽ سنڌ ۾ زمينن تي پير ڄمائي رهيا آهن ، ان جي پائلٽ پروجيڪٽ لاءِ 52،713 ايڪڙ سرڪار جي زمين اڳ ۾ ئي مختص ڪئي وئي آهي. پر معاهدي جي قانوني حيثيت ۽ شفافيت بابت سوال جاري آهن، جڏهن ته صوبن جي مختلف ضلعي ۾ وڌيڪ زمين مختص ڪرڻ لاءِ منصوبن تي ڪم جاري آهي.
مقامي رهواسين پنهنجي معيشت ۽ قدرتي وسيلن ۽ پاڻي تائين رسائي تي انهن ترقيات جي اثرات بابت ڳڻتيون ظاهر ڪيون آهن. تازو سنڌ حڪومت عمر ڪوٽ ۾ ڪمپني کي زمين مختص ڪئي آهي. تقريباً 14،008 ايڪڙ زمين، جيڪا ديهه هورنگو، ڇار ٿر ۽ يڀاڻيار ۾ واقع آهي پڻ ضلعي عمر ڪوٽ ۾ ڪارپوريٽ زرعي زراعت لاءِ گرين ڪوآپريٽو انيشئيٽو کي ليز ڪئي وئي آهي.
رپورٽن موجب ته گولارچي، بدين ۾ مقامي ماڻهن کي پنهنجا گهر ۽ زمين ڇڏيڻ تي مجبور ڪيو ويو آهي، ڇاڪاڻ ته 2،243 ايڪڙ ساحلي زمين ڪمپني کي حوال ڪئي وئي آهي.
رشيد ميمڻ جي رپورٽ مطابق جيڪا سنڌي اخبار ڪاوش ۾ شائع ٿي، سرڪاري دستاويزن مان ظاهر ٿيو آهي ته ڪمپني اهم وسيلن ۽ ڍانچن تي ڪنٽرول رکندي آهي، جنهن سبب عوامي اثاثن جي انتظام ۾ خانگي ادارن جي ڪردار بابت بحث وڌي ويو آهي. رپورٽ ۾ چيو ويو آهي ته ڪمپني کي صنعتون قائم ڪرڻ ۽ بين الاقوامي ڪمپنين سان لاڳاپا قائم ڪرڻ جي اجازت پڻ آهي. ميمڻ لکي ٿو ته آفيسرن کي سختي سان وارننگ ڏيندي چيو ويو ته جيڪڏهن عمل ۾ ڪا رڪاوٽ يا دير ٿي ته ان آفيسر خلاف سخت قدم کنيو ويندو. رپورٽ ۾ وڌيڪ چيو ويو آهي ته سنڌ حڪومت پوري عمل کي سپورٽ ڪرڻ لاءِ سڀ ضروري سهولت فراهم ڪرڻ جو عہد ڪيو آهي. ان ۾ واضح ڪيو ويو آهي ته صوبائي حڪومت سڀن روڊن کي تعمير ۽ مرمت ڪرائيندي، باقي منصوبن جي اندر وارا روڊ ڪمپني ٺهرائيندي، ڪمپني کي مقرر ڪيل علائقن ۾ پاڻي ۽ ٻيون سهولتون استعمال ڪرڻ جي اجازت پڻ ڏني وئي آهي۔
هن جي رپورٽ مطابق ته سنڌ حڪومت اين او سي (NOC) جاري ڪرڻ ۽ سڀ قانوني گهرجن کي پورو ڪندي. ڪمپني کي مختص ڪيل زمين جي ليز جي مدت، سنڌ حڪومت جي مالڪيت هيٺ رهندي، ۽ زمينن جي کاتن ۾ ڪا به تبديلي نه ڪئي ويندي. زمين مختص ڪرڻ ۾ چيلينجز ميمڻ رپورٽ ۾ چيو آهي ته سنڌ حڪومت جي هڪ دستاويز ۾ ڄاڻايو ويو آهي ته ڪارپوريٽ ايگريڪلچر فارمنگ منصوبا شروع ڪرڻ جي منظوري گذريل سنڌ حڪومت سميت ٻين صوبائي ۽ وفاقي حڪومت گڏجي ڏني هئي ۽ اهڙي منظوري 7 جولاءِ 2023ع تي وزيراعظم هائوس ۾ ٿيل اجلاس دوران ڏني وئي هئي. مطلب ته پيپلز پارٽي جي گذريل سنڌ حڪومت انهن منصوبن ۽ سنڌ جي سرڪاري زمين الاٽ ڪرڻ جي منظوري ڏني هئي جنهن تي نگران حڪومت عمل ڪندي سنڌ جي 52713 ايڪڙ سرڪاري زمين وفاقي ڪمپنيءَ کي الاٽ ڪري ڇڏي آهي. ٻئي طرف نگران حڪومت پاران سنڌ جون زمينون الاٽ ڪرڻ واري فيصلي تي سنگين سوال اٿي رهيا آهن ته نگران سرڪار ڪيئن سنڌ جي مستقبل جا فيصلا ڪري سگهي ٿي، ڇو ته نگران حڪومت جو ڪم رڳو روزانو جا سرڪاري معاملا هلائڻ ۽ چونڊون ڪرائڻ جي ذميواري ادا ڪرڻ هجي ٿو
سنڌ حڪومت طرفان ڪمپني کي پائلٽ پروجيڪٽ لاءِ 52،713 ايڪڙ زمين مختص ڪئي آهي، جنهن ۾ شامل آهي:
- 28،000 ايڪڙ زمين خيرپور ۾،
- 10،000 ايڪڙ ٿرپارڪر ۾،
- 9،405 ايڪڙ ڪڇو، جنهن ۾ دادو شامل آهي،
- 1،000 ايڪڙ ٺٽو ۾،
- 3،408 ايڪڙ سجاول ۾،
- 1،000 ايڪڙ بدين ۾.
ٻئي مرحلي ۾، ڪراچي ڊويزن ۾ زمين مختص ڪئي ويندي، جنهن ۾ ملير، گاڊاپ، ابراهيم حيدري، ڪيماڙي ۽ ٻين ضلعي شامل آهن. سڀ خالي زمين ڪراچي ۾ گرين ڪوآپريٽو انيشئيٽو ڪمپني کي فراهم ڪئي ويندي، ميمڻ رپورٽ ڪيو.
